czwartek, 1 marca 2012
czwartek, 16 lutego 2012
czwartek, 12 stycznia 2012
Fauna i flora
Fauna Bałtyku jest stosunkowo uboga.
ryby
flądra
dorsz
makrela
ciernik
śledź
łosoś
stornia
skarp (turbot)
szprot
tobiasz
dobijak
kur diabeł
tasza
iglicznia
wężynka
pocierniec
troć wędrowna
sieja pospolita
babka czarna
babka bycza (jako gatunek inwazyjny)
babka mała
belona
węgorz
witlinek
sandacz
koleń pospolity
ssaki
foka szara
nerpa (foka obrączkowana)
foka pospolita
morświn
jamochłony
chełbia modra
bełtwa festonowa
ukwiał tęgoczułki
ukwiałek arkoński
piórówka świecąca
żachwy
dendrodoa
strzałki
strzałka bałtycka
strzałka mała
szkarłupnie
rozgwiazda czerwona
wężowidło białawe
mięczaki
rogowiec bałtycki
rogowiec wapienny
małgiew piaskołaz
cyprina islandzka
astarta północna
astarta zachodnia
omułek jadalny
sercówka pospolita
sercówka drobna
pobrzeżka
wodożytka
rozdepka
błotniarka bałtycka
skorupiaki
pąkla
krewetka elegancka (atlantycka)
pośródek pospolity
krab wełnistoszczypcy
krab brzegowy
krabik amerykański
pustelnik bernardyn
krewetka bałtycka
podwój wielki
podwoik
ligia oceaniczna (psotówka)
stulnik
garnela
zmieraczek plażowy
kiełż bałtycki
lasonogi
bełkaczek pospolity
Glony wielokomórkowe występują na płytkich wodach Bałtyku (do 30 m).
glony wielokomórkowe
sałata morska
listownica
morszczyn pęcherzykowaty
morszczyn piłkowany
krasnorost
ryby
flądra
dorsz
makrela
ciernik
śledź
łosoś
stornia
skarp (turbot)
szprot
tobiasz
dobijak
kur diabeł
tasza
iglicznia
wężynka
pocierniec
troć wędrowna
sieja pospolita
babka czarna
babka bycza (jako gatunek inwazyjny)
babka mała
belona
węgorz
witlinek
sandacz
koleń pospolity
ssaki
foka szara
nerpa (foka obrączkowana)
foka pospolita
morświn
jamochłony
chełbia modra
bełtwa festonowa
ukwiał tęgoczułki
ukwiałek arkoński
piórówka świecąca
żachwy
dendrodoa
strzałki
strzałka bałtycka
strzałka mała
szkarłupnie
rozgwiazda czerwona
wężowidło białawe
mięczaki
rogowiec bałtycki
rogowiec wapienny
małgiew piaskołaz
cyprina islandzka
astarta północna
astarta zachodnia
omułek jadalny
sercówka pospolita
sercówka drobna
pobrzeżka
wodożytka
rozdepka
błotniarka bałtycka
skorupiaki
pąkla
krewetka elegancka (atlantycka)
pośródek pospolity
krab wełnistoszczypcy
krab brzegowy
krabik amerykański
pustelnik bernardyn
krewetka bałtycka
podwój wielki
podwoik
ligia oceaniczna (psotówka)
stulnik
garnela
zmieraczek plażowy
kiełż bałtycki
lasonogi
bełkaczek pospolity
Glony wielokomórkowe występują na płytkich wodach Bałtyku (do 30 m).
glony wielokomórkowe
sałata morska
listownica
morszczyn pęcherzykowaty
morszczyn piłkowany
krasnorost
Zanieczyszczenia
Bałtyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie. W 1973 podpisano Konwencję Gdańską o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów Bałtyku i Bełtów. W 1974 siedem państw nadbałtyckich (spośród 9) podpisało drugą Międzynarodową Konwencję Bałtycką w Helsinkach. Ciągle jednak Bałtyk pozostaje jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie.
Czynnikami, które wpływają na zanieczyszczenie wód Bałtyku są m.in.: budowa rowów melioracyjnych, intensywne uprzemysłowienie, rozwój i powstawanie nowych miast oraz okoliczne ścieki i odpady.
Ocenia się, że największym problemem ochrony Morza Bałtyckiego jest eutrofizacja. Jej głównymi przyczynami są nadmierne ładunki azotu i fosforu, które pochodzą z obszarów lądowych w zlewni Bałtyku, a także obszarów spoza niej. Stwierdzono, że Morze Bałtyckie w ciągu XX wieku zmieniło swój charakter z oligotroficznego (o przejrzystych wodach) w mocno zeutrofizowane.
Po II wojnie światowej alianci odkryli w III Rzeszy tysiące ton broni chemicznej m.in. pokłady gazu muszardowego (iperytu), tabunu i innych trucizn zawierających m.in arsen. Koalicja aliancka postanowiła zatopić te ładunki w morskich głębiach. Operacja ta trwała do 1948 roku. Eksperci nie są zgodni co do ilości zatopionych substancji, ale szacuje się, że tylko na dnie Bałtyku spoczęło ok. 60 tys. ton chemikaliów. Niektórzy specjaliści szacują, że zaledwie jedna szósta uwolnionych substancji może całkowicie zniszczyć życie na Bałtyku nawet na 100 lat.
Czynnikami, które wpływają na zanieczyszczenie wód Bałtyku są m.in.: budowa rowów melioracyjnych, intensywne uprzemysłowienie, rozwój i powstawanie nowych miast oraz okoliczne ścieki i odpady.
Ocenia się, że największym problemem ochrony Morza Bałtyckiego jest eutrofizacja. Jej głównymi przyczynami są nadmierne ładunki azotu i fosforu, które pochodzą z obszarów lądowych w zlewni Bałtyku, a także obszarów spoza niej. Stwierdzono, że Morze Bałtyckie w ciągu XX wieku zmieniło swój charakter z oligotroficznego (o przejrzystych wodach) w mocno zeutrofizowane.
Po II wojnie światowej alianci odkryli w III Rzeszy tysiące ton broni chemicznej m.in. pokłady gazu muszardowego (iperytu), tabunu i innych trucizn zawierających m.in arsen. Koalicja aliancka postanowiła zatopić te ładunki w morskich głębiach. Operacja ta trwała do 1948 roku. Eksperci nie są zgodni co do ilości zatopionych substancji, ale szacuje się, że tylko na dnie Bałtyku spoczęło ok. 60 tys. ton chemikaliów. Niektórzy specjaliści szacują, że zaledwie jedna szósta uwolnionych substancji może całkowicie zniszczyć życie na Bałtyku nawet na 100 lat.
Nazwa
Historyczne nazwy:
Barbarum fretum
Morze Swebów, łac. Mare Suebicum; Tacyt I wiek
Ocean Sarmacki Klaudiusz Ptolemeusz, Geografia. III. 5.1,
Zatoka Wenedzka II w. (południowa lub część Bałtyku), Ptolomeusz.
Ostsea, IX wiek, Wulfstan podróżnik anglosaski
Morze Rusów – Waregów; VIII – XI wiek, kronikarze arabscy Al-Biruni, Masudi
Ostarsalt – rocznik frankoński
Morze Otaczające, Ibrahim ibn Jakub 965
Bałtyk, sinus Balticus; pierwsza wzmianka z drugiej połowy XI w. autorstwa Adama z Bremy
Morze Waregów, Nestor (1115);
Morze Gockie (Mare Goticum), Olaus Magnus 1539
Obecna nazwa morza w różnych językach jest albo określeniem zależnym od położenia – morze wschodnie lub morze zachodnie, albo wariantem występującej również w języku polskim nazwy
bałtyckie:
w językach germańskich prócz angielskiego jest to morze wschodnie: w duńskim (Østersøen), niderlandzkim (Oostzee), niemieckim (Ostsee), norweskim (Østersjøen) i szwedzkim (Östersjön);
w języku fińskim nazwa Itämeri również oznacza morze wschodnie, mimo że Bałtyk znajduje się na zachód od Finlandii. W tym wypadku jest to tłumaczenie szwedzkiej nazwy Östersjön - pozostałość z czasów, kiedy Finlandia była częścią Szwecji (do 1809 roku);
w języku estońskim nazwa morza pochodzi od położenia geograficznegoi jest to morze zachodnie (Läänemeri);
bałtycki w różnych wariantach językowych występuje, prócz polskiego, w angielskim (Baltic Sea), łacińskim (Mare Balticum), francuskim (Mer Baltique), włoskim (Mare Baltico), rumuńskim (Marea Baltică), hiszpańskim i portugalskim (Mar Báltico), kaszubskim (Bôłt), czeskim (Baltské moře), rosyjskim (Балтийское море, Балтика), łotewskim (Baltijas jūra), węgierskim (Balti-tenger) i litewskim (Baltijos jūra).
Barbarum fretum
Morze Swebów, łac. Mare Suebicum; Tacyt I wiek
Ocean Sarmacki Klaudiusz Ptolemeusz, Geografia. III. 5.1,
Zatoka Wenedzka II w. (południowa lub część Bałtyku), Ptolomeusz.
Ostsea, IX wiek, Wulfstan podróżnik anglosaski
Morze Rusów – Waregów; VIII – XI wiek, kronikarze arabscy Al-Biruni, Masudi
Ostarsalt – rocznik frankoński
Morze Otaczające, Ibrahim ibn Jakub 965
Bałtyk, sinus Balticus; pierwsza wzmianka z drugiej połowy XI w. autorstwa Adama z Bremy
Morze Waregów, Nestor (1115);
Morze Gockie (Mare Goticum), Olaus Magnus 1539
Obecna nazwa morza w różnych językach jest albo określeniem zależnym od położenia – morze wschodnie lub morze zachodnie, albo wariantem występującej również w języku polskim nazwy
bałtyckie:
w językach germańskich prócz angielskiego jest to morze wschodnie: w duńskim (Østersøen), niderlandzkim (Oostzee), niemieckim (Ostsee), norweskim (Østersjøen) i szwedzkim (Östersjön);
w języku fińskim nazwa Itämeri również oznacza morze wschodnie, mimo że Bałtyk znajduje się na zachód od Finlandii. W tym wypadku jest to tłumaczenie szwedzkiej nazwy Östersjön - pozostałość z czasów, kiedy Finlandia była częścią Szwecji (do 1809 roku);
w języku estońskim nazwa morza pochodzi od położenia geograficznegoi jest to morze zachodnie (Läänemeri);
bałtycki w różnych wariantach językowych występuje, prócz polskiego, w angielskim (Baltic Sea), łacińskim (Mare Balticum), francuskim (Mer Baltique), włoskim (Mare Baltico), rumuńskim (Marea Baltică), hiszpańskim i portugalskim (Mar Báltico), kaszubskim (Bôłt), czeskim (Baltské moře), rosyjskim (Балтийское море, Балтика), łotewskim (Baltijas jūra), węgierskim (Balti-tenger) i litewskim (Baltijos jūra).
Historia geologiczna
Morze Bałtyckie jest jednym z najmłodszych mórz Oceanu Atlantyckiego. Liczy około 12 tys. lat. W swoim rozwoju przechodziło kilka faz, kształtując się na obszarze pierwotnego lądu zwanego Fennoskandią (prawdopodobnie w starej dolinie hipotetycznej eoceńskiej rzeki Eridan). Niekiedy traciło kontakt z oceanem, stając się olbrzymim jeziorem.
Bałtyckie Jezioro Lodowe, 12–10 tys. lat temu
Morze Yoldiowe, 10–9 tys. lat temu
Jezioro Ancylusowe, 9–8 tys. lat temu
Morze Litorynowe, 8–4 tys. lat temu
Morze Mya, 4 tys. lat temu – do dziś
Bałtyckie Jezioro Lodowe, 12–10 tys. lat temu
Morze Yoldiowe, 10–9 tys. lat temu
Jezioro Ancylusowe, 9–8 tys. lat temu
Morze Litorynowe, 8–4 tys. lat temu
Morze Mya, 4 tys. lat temu – do dziś
czwartek, 5 stycznia 2012
Charakterystyka
Bałtyk nazywany jest morzem śródziemnym północnej Europy, ponieważ ze wszystkich stron jest otoczony lądem, a z Morzem Północnym łączy go jedynie kilka płytkich cieśnin. Położone jest w północnej strefie klimatu umiarkowanego. Oba morza leżą na tym samym szelfie kontynentalnym.
- rozciągłość południkowa – ok. 1300 km
- rozciągłość równoleżnikowa najszersza (przez Zatokę Fińską) – ok. 600 km
- rozciągłość równoleżnikowa najwęższa (przez Zatokę Botnicką) – 100 km
- rozciągłość równoleżnikowa poniżej Gotlandii – ok. 250 km
Ogólne informacje
Morze Bałtyckie, Bałtyk – płytkie morze śródlądowe na szelfie kontynentalnym w północnej Europie. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie (Sund, Mały i Wielki Bełt) oraz Kattegat i Skagerrak. Za zachodnią granicę Bałtyku właściwego przyjmuje się cieśninę Sund i próg podwodny ciągnący się na głębokości 18–20 m od przylądka Gedser (wyspa Falster) do przylądka Darßer Ort (Darß); na zachód od tej linii znajduje się akwen Bałtyku Zachodniego o powierzchni ok. 8000 km² nazywany przez Niemców także Ostsee; akwen ten obejmuje m.in. część wód Cieśnin Duńskich (oprócz Małego i Wielkiego Bełtu) a także mniejsze: Alsenbelt, Fehmarnbelt, Langelandsbælt.
Subskrybuj:
Posty (Atom)